EnglishFrançaisEspañolعربیفارسی


گزارش سالانه حمله، خشونت، تهدید، فشار، و ارعاب خبرنگاران و فعالان رسانه ای در افغانستان
پنجشنبه ۲ فروردین ۱۳۹۷

مقدمه

سال ۱۳۹۶، به دلیل افزایش فعالیت های مخالفان مسلح و اوج گرفتن جنگ در کشور و مشکلات اقتصادی مردم، سالی پر چالش برای دولت و مردم افغانستان بود. بدیهی است که در این سال جامعه رسانه ای کشور نیز به عنوان یکی از کتله‌های تاثیر گذار اما آسیب پذیر، سالی با مشکلات زیاد و چالش‌های فراوان را تجربه کرده است.

در این سال، خشونت، تهدید و فشار علیه خبرنگاران و کارمندان رسانه‌ای و رسانه ها هم به لحاظ کمی و هم کیفی به شکل قابل ملاحظه ای افزایش یافته است و به همان پیمانه که شمار این گونه قضایا رو به ازدیاد بوده است، عمق تهدیدها و مشکلات نیز گسترده تر و به همان اندازه نگران کننده بوده است. داعش به عنوان یک پدیده تازه بنیاد در افغانستان در همراهی با طالبان بر دامنه تهدید جانی علیه خبرنگاران و کارمندان رسانه ای افزوده است.

در عین حال، در سال۱۳۹۶ مشکلات اقتصادی رسانه های داخلی به ویژه رسانه های مستقل که در پی کاهش کمک های بین المللی آشکار شده است، در نبود یک مکانیزم حمایتی از جانب دولت، همچنان ادامه یابد و باعث کاهش نیروی کاری رسانه ها و یا کاهش معاش خبرنگاران شود.

اما در چنین شرایطی، اتخاد برخی اقدام های مثبت به ویژه بهبود فعالیت کمیته مشترک رسانه ها و حکومت در زمینه امنیت و مصونیت خبرنگاران و رسانه ها، تعدیل قانون دسترسی به اطلاعات به منظور بهبود روند دسترسی به اطلاعات، و  بخشش جرایم مالیاتی امیدوار کننده است.

خلاصه گزارش

گزارش کنونی مرکز خبرنگاران افغانستان، شامل تشخیص مشکلات، چالش‌ها، آمار خشونت‌ها، تهدید‌ها، و فشارها علیه خبرنگاران و رسانه‌های غیر دولتی در سال ۱۳۹۶ اخیر می‌باشد. این رویداد‌ها بر مبنای یافته‌های نمایندگان مرکز خبرنگاران افغانستان در کابل و ولایات تهیه و به بررسی گرفته شده است.

مرکز خبرنگاران افغانستان در سال ۱۲ ماه گذشته، ۱۶۱ قضیه خشونت، توهین و تهدیـد، فشار و ارعاب خبرنگاران و یا حمله و اعمال تخریب کارانه علیه تاسیسات رسانه‌ ای را در ولایات مختلف ثبت کرده است که نسبت به ۹۵ قضیه ثبت شده در سال ۱۳۹۵، نشان دهنده یک افزایش قابل ملاحظه می باشد.

آمار به ثبت رسیده از سوی مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۶ تعداد خبرنگاران و سایر کارمندان رسانه ای جان باخته با ۱۴ مورد افزایش به ۲۱ تن رسیده است و حداقل ۵۷ تن دیگر نیز در این مدت زخمی شده اند که تا اکنون بی سابقه بوده است. در این سال،  تنها در رویداد ۷ جدی، ۹ کارمند خبرگزاری صدای افغان(آوا) از جمله غلام رضا بیک، نویسنده مطالب صحی، سید خادم حسین هاشمی، عبدالرؤف مهدوی، سید خداداد احمدی، محمد رضا بهرامی و سید عدلیب ضیایی، نویسینده و تحلیل گر، خلیل رضایی، مسؤل امور آموزش رسانه ای، سید حسین حسنی، مسؤل ارتباطات و اختر علی نظری، مسؤل امور امنیتی این رسانه همراه با سید مهدی موسوی خبرنگار خبرگزاری جمهور جان خود را در حمله داعش از دست دادند. در این حمله ۱۸ کارمند رسانه ای نیز زخمی شدند.

دو ماه قبل از آن، در حمله ای مشابه به ساختمان تلویزیون شمشاد که داعش مسؤلیت آن را به عهده گرفت، یک محافظ این رسانه جان خود را از دست داد و حداقل ۲۰ خبرنگار و کارمند رسانه ای دیگر زخم برداشتند. در همین ماه در حمله انتحاری در مراسم حامیان یک چهره سیاسی در کابل، تصویربردار تلویزیون راه فردا کشته شد و گزارشگر این رسانه به شدت زخم برداشت.

پیش ازآن در رویداد تروریستی ماه جوزا در پایتخت، چهار کارمند رسانه ای از جمله یک کارمند بخش تخنیک رادیو و تلویزیون ملی، کارمند بخش تکنالوژی معلوماتی) IT ) تلویزیون طلوع، کارمند حمل و نقل(راننده) دفتر بی بی سی و تصویربردار” پرس تی وی(تلویزیون انگلیسی زبان ایران) در انفجاری انتحاری که توسط تانکر مواد انفجاری صورت گرفت، جان باختند. این رویداد حداقل ۱۳ زخمی برجا گذاشت.

در رویداد تروریستی ماه ثور در جلال آباد، حمله مهاجمان انتحاری وابسته به داعش به ساختمان رادیو و تلویزیون ملی در ننگرهارسبب شد عبدالغنی، عبدالطیف، زین الله و محمد امیر شنیواری کارمندان رادیو و تلویزیون ملی جان شیرین خود را از دست بدهند و یکی از رانندگان این رسانه زخمی شود.

همچنان در حمله انتحاری که در ماه اسد در کابل به وقوع پیوست، عبدالحمید رمضانی مسؤل توزیع روزنامه افغانستان با زندگی وداع گفت.

در ماه دلو بر اثر حمله افراد مسلح ناشناس به موتر حامل کارمندان رادیو و تلویزیون ملی در بتی کوت ننگرهار، گزارشگر و تصویربردار رادیو و تلویزیون ملی این ولایت زخمی شدند. جراحت شدید مدیر مسؤل تلویزیون تنور در حمله افراد مسلح ناشناس در بغلان، و زخمی شدن خبرنگار رادیو و تلویزیون ملی ایران در حمله داعش به سفارت عراق در کابل از دیگر رویدادهای عمده در این سال بوده است.

افزون براین، آمار به ثبت رسیده حاکی از بازداشت و حبس موقت از نیم ساعت تا ۱۰ روز ۱۵ خبرنگار، ۲۷ مورد خشونت فیزیکی به ویژه لت و کوب، ۲۳ مورد توهین و تحقیر و ۱۸ مورد تهدید و اعمال فشار مستقیم و یا غیر مستقیم بر فعالیت خبرنگاران و رسانه ها به جهت سانسور بوده است.

عامل ۱۶ مورد از ۲۱ مورد مرگ خبرنگاران و کارمندان رسانه ای، داعش و پنج مورد طالبان بوده ویا قلمداد شده اند در حالی که بنابر این گزارش، عامل زخمی شدن ۴۱ خبرنگار و کارمند رسانه ای، داعش، ۱۳ مورد طالبان و سه مورد افراد ناشناس بوده اند.

تمام ۲۳ مورد توهین و تحقیر خبرنگاران از سوی حکومت به ویژه محافظان ریاست جمهوری(پی پی اس) صورت گرفته است و از ۱۸ مورد تهدید، ۱۰ مورد آن توسط نیروهای امنیتی به ویژه پولیس، شش مورد از سوی طالبان و دو مورد از سوی افراد ناشاس و با حریق ساختمان های رادیویی انجام شده است و در بازداشت و توقیف موقت نیز نقش مسؤلان دولتی با شش مورد، برجسته بوده است، سه مورد آن از سوی امنیت ملی، دو مورد از سوی پولیس، دو مورد از سوی اردوی ملی و دو مورد نیز از سوی نهاهای غیر دولتی به ثبت رسیده است.

آمار خشونت، تهدید، فشار بر خبرنگاران و رسانه ها

حوزه مرکزی که در این گزارش شامل ولایات کابل، پروان، پنجشیر، کاپیسا، بامیان، غور، دایکندی، لوگر، و میدان وردک می‌شود، شاهد حدود ۱۰۹ مورد رویداد خشونت آمیز از جمله ۱۷کشته بوده است که همزمان با افزایش فعالیت های گروه های تروریستی در شهر کابل رخ داده است.

حوزه شمال که شامل ولایات بغلان، بدخشان، کندز، تخار، سرپل، بلخ، سمنگان، فاریاب و جوزجان می‌شود، نیز روند داشته است و در این مدت ۲۳ رویداد  به ثبت رسیده است که بیشتر آن به دسترسی به اطلاعات و تهدید می باشد.

در حوزه غرب که شامل بادغیس، هرات، فراه و نیمروز می شود خوشبختانه شمار خشونت‌های فیزیکی کاهش یافته است و در این مدت چهار مورد رویداد ثبت شده است. مشکلات و چالش های اقتصادی رسانه ها و محدودیت در دسترسی به اطلاعات نگرانی عمده مسؤلان رسانه ها و خبرنگاران در این حوزه بوده است .

در سال ۱۳۹۶، در حوزه جنوب که شامل هلمند، قندهار، پکتیا، خوست، پکتیکا، غزنی، زابل، ارزگان می‌شود ۱۲ رویداد ثبت شده است که نسبت به سال گذشته اندکی افزایش یافته است. بیشتر این وقایع در هلمند و قندهار رخ داده است و خبرنگاران در این دو ولایات و همچنان زابل همواره از افزایش فشار بر فعالیت آزاد رسانه ای شکایت کرده اند. در این مدت قندهار به دلیل تجربه حکومت داری و امنیت بهتر، وضعیت بهتری داشته است اما در مجموع  تهدید‌ها در مناطق دور افتاده این حوزه همچنان در سطح بالایی باقی مانده است.

در ۱۲ ماه گذشته نا امنی در حوزه شرق که در این گزارش شامل ننگرهار، لغمان، کنر و نورستان می‌شود بیشتر شده است. تشدید جنگ با گروه داعش و افزایش فعالیت زورمندان و غاصبان زمین به ویژه در ننگرهار بر فعالیت های رسانه ها وخبرنگاران آزاد سایه افکنده است. در  ننگرهار، تاسیسات رسانه ای همچنان مورد حمله قرار گرفته اند و تهدیدهای مستقیم و غیر مستقیم علیه خبرنگاران بیشتر شده است که به خودسانسوری بیشتر دامن زده است .  ۱۳ رویداد در این حوزه به ثبت رسیده است که به فعالیت های مخالفان مسلح علیه رسانه ها و یا افراد زورمند محلی مرتبط بوده است.

در مجموع، یافته‌های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می‌دهد که شمار قربانیان و افزایش خشونت فیزیکی و تهدید و ارعاب خبرنگاران و رسانه ها در سال ۱۳۹۶ در کشرو نسبت به سال گذشته به شکل فزاینده ای نگران کننده است که بیشتر ناشی از افزایش نا امنی و محدودیت در دسترسی به اطلاعات بوده است. در این سال تلاش های جدی کمیته مشترک حکومت و رسانه ها در زمینه تامین امنیت و مصونیت خبرنگاران مؤثر بوده است و اقدام های ابتدایی در زمینه بررسی قضایای خشونت، بدرفتاری و تهدید خبرنگاران و رسانه ها امیدوار کننده است. تعدیل قانون دسترسی به اطلاعات و بخشش جرایم مالیاتی رسانه ها از دیگر اقدام های مهم حکومت در سال جاری شمرده می شود.

مشکلات و چالش ها و پیشنهادها در این زمینه

همان طور که پیش‌تر گفته شد، میزان خشونت و تهدید‌ها در سال ۱۳۹۶ نسبت به سال گذشته به لحاظ آماری افزایش یافته است و در عین حال دامنه نا امنی و به تبع آن فشار بر خبرنگاران و کارمندان رسانه ای گسترده تر شده است. با توجه به افزایش تهدید‌ها و ضعف حاکیمت قانون در کشور، پیشنهاد می شود که دولت اقدامات جدی در راستای تامین امنیت خبرنگاران و رسانه ها و مصونیت کاری کارمندان رسانه ای روی دست بگیرد و ضمن آگاهی دهی  به کارمندان دولتی و نیروهای امنیتی در مورد اهمیت فعالیت رسانه های آزاد، بخاطر برخورداری آنان از حقوق شان و دسترسی آسان به اطلاعات کار کند.

یافته های مرکز خبرنگاران افغانستان نشان می دهد که در بیشتر ازدو دهه اخیر، ۹۱ خبرنگار و کارمند رسانه ای در کشور کشته شده‌اند که حدود ۹۰ درصد از عاملان این رویداد ها از مجازات معاف بوده اند. حکومت باید برای تامین عدالت به تک تک این قضایا با جدیت رسیدگی کند و اجازه ندهد معافیت از مجازات به فرهنگ تبدیل شود.

افزون براین، دیده می شود که با کاهش کمک‌های بین المللی، مشکلات اقتصادی رسانه‌ها به شکل قابل ملاحظه یی افزایش یافته است. ایجاد مکانیزمی منظم به منظور حمایت از رسانه های آزاد، فراهم آوری تسهیلات کاری به ویژه برق منظم مانع از سقوط بیشتر رسانه های آزاد خواهد شد و به احیای آنها کمک خواهد کرد.

نبود بیمه های صحی و کاری برای خبرنگاران و کارمندان رسانه ای از دیگر مشکلات عمده در این زمینه است و دیده می شود که خبرنگاران و دیگر کارمندان رسانه ای به دلیل نداشتن این نوع بیمه ها با مشکلات بسیار جدی مواجه شده اند. پیشنهاد می شود که حکومت در همکاری با نهادهای مدافع خبرنگاران و رسانه ها مکانیزم های عملی را در این راستا روی دست بگیرد و به عنوان یک اقدام حمایتی صندوق حمایت از خبرنگاران را فعال سازد.

از سوی دیگر، با وجود شمار قابل توجه رسانه‌ها در کشور، اقبال خبرنگاری تحقیقی که کمک بزرگی به دولت های پسا جنگ و فساد زده همچون افغانستان است، همچنان سرد است و این روند هنوز نوپا و محدود است. لازم است که دولت افغانستان با پیگیری گزارش های تحقیقی، عملا نشان دهند که  گوش شنوایی به یافته های گزارش های تحقیقی دارند و به این گزارش ها به مثابه ابزاری مؤثر  در کاهش فساد و بهبود حکومت داری اهمیت می دهند.

مرکز خبرنگاران افغانستان از جامعه بین المللی نیز تقاضا دارد که با توجه به مشکلات و چالش های روز افزون رسانه های آزاد در افغانستان، زمینه تقویت این رسانه ها را فراهم سازد تا رسانه های جوان کشور بتوانند به مسؤلیت شان در زمینه نهادینه شدن نظام مردم  سالار و حکومت داری خوب به درستی عمل کنند.

پایان

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به وب سایت مرکز خبرنگاران مراجعه کنید

http://afjc.af






کارت

کارت